De Lijn blikt terug op een uitdagend 2023
Jaarverslag 2023
De Lijn is in volle transformatie richting een meer klantgerichte en performante dienstverlening. Er werd het afgelopen jaar verder koers gezet op weg naar een vraagvolgend netwerk, een emissievrije busvloot en de vernieuwing van de traminfrastructuur. Ook de rol van beheerder van het vervoersysteem kreeg vorm, met de overname van het operationeel beheer van het vervoer op maat. De reizigers keerden terug. Toch bleef de dienstverlening onder druk staan, enerzijds door de oververhitte arbeidsmarkt die het aartsmoeilijk maakt om in de Vlaamse Ruit de nodige chauffeurs en technici te vinden en anderzijds door een verouderde busvloot. De Lijn stelt vandaag haar jaarverslag voor 2023 voor aan de algemene vergadering van aandeelhouders. Om de inspanningen te kunnen aanhouden, vraagt De Lijn aan de volgende Vlaamse Regering meer investerings- en werkingsmiddelen.
De Lijn transformeert verder naar een efficiënte, wendbare, klantvriendelijke en performante organisatie. Vorig jaar werden daartoe de bakens uitgezet met de start van het nieuwe openbaredienstencontract: er wordt gewerkt op duurzaamheid, efficiëntie en klantvriendelijkheid.
Efficiënt & performant netwerk
2023 stond sterk in teken van de voorbereiding van het nieuwe netwerk dat gefaseerd wordt ingevoerd. Met de invoering van fase 2 op 6 januari 2024 was 89 % van het nieuwe netwerk zichtbaar op het terrein. Ook de Flexbussen gingen toen van start. De eerste signalen zijn voorzichtig positief, meer reizigers maken gebruik van de (flex)bus en de tram dan in dezelfde periode vorig jaar. Met het nieuwe net startte De Lijn een nieuwe manier van werken. Doel is om nu het netwerk blijvend te monitoren en bij te sturen waar nodig om zo in te spelen op de vragen en noden van de regio’s en reizigers. De aanpassingen gebeuren in afstemming met lokale stakeholders. Sinds de start op 6 januari werden er al 342 bijsturingen uitgevoerd om het netwerk nog verder te optimaliseren. De komende weken staan er nog 57 bijsturingen op de planning.
De telcamera’s die De Lijn dit jaar verder installeert op haar bussen en trams zijn een krachtig extra instrument om het netwerk verder te optimaliseren. Dankzij het slimme AI algoritme dat de gegevens van de telcamera’s combineert met de klassieke scangegevens van de vervoerbewijzen krijgt De Lijn nog beter zicht op haar reizigersbewegingen.
Een betrouwbaar aanbod bieden en de introductie van het nieuwe net wordt in een aantal regio’s doorkruist door een combinatie van een tekort aan chauffeurs en technici en een verouderd bussenpark dat meer onderhoud vergt. De vertraagde instroom van nieuwe bussen en het faillissement van busbouwer Van Hool zorgt ervoor dat vandaag het moeilijk is om elke dag voldoende bussen beschikbaar te hebben.
Emissievrij rijden
De omslag maken naar een volledig emissievrij buspark is het grootste transformatietraject in het bestaan van De Lijn. Het gaat om de vervanging van circa 3 600 bussen, zowel bij De Lijn als de exploitanten én de noodzakelijke ombouw van alle stelplaatsen. Vorig jaar nam De Lijn zo 42 e-bussen in gebruik genomen in Kortrijk, Brugge en Genk. In 2023 werden bestellingen geplaatst voor 224 e-bussen. Zo komen er tegen eind 2024 in combinatie met eerdere bestellingen, 110 e-bussen binnen en 11 gelede e-hybrides. Ook de aanpassing van de stelplaatsen loopt volop: in 2023 werden 123 laadpalen geïnstalleerd, tegen eind dit jaar zal de teller op 231 staan.
Klant centraal
Vorig jaar telde De Lijn 286,4 miljoen reizigers.
Ann Schoubs, directeur-generaal: “Het aantal reizigers nam in 2023 toe met 17%, er waren eind vorig jaar 5% meer abonnementen in omloop. Corona lijkt zo helemaal vergeten, de reizigers zijn terug. Een trend die zich verder zet in het eerste trimester van dit jaar met een stijging met 6% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.”
Er wordt ook hard gewerkt aan een beter reizigerscomfort. Zo werd in 2023, in Antwerpen de eerste volledig vernieuwde Lijnwinkel geopend, dit najaar volgt de tweede in Leuven. De Lijn verhoogde het gebruiksgemak door cEVM, contactloos betalen op het voertuig met je bankkaart mogelijk te maken tot maximaal 5 tickets tegelijk en de feature ‘volg je voertuig op kaart in realtime’ toe te voegen aan de reisapp. De sporen worden op verschillende plaatsen vernieuwd. Zo rijdt tram 4 in Gent opnieuw tot Moscou en werden de sporen ter hoogte van de Nationale bank in Antwerpen vernieuwd. Antwerpen kreeg vorig jaar 19 nieuwe trams, de ‘stadslijner’ verscheen zo in het Antwerpse straatbeeld. En dit jaar komen er nog eens 20 van die stadslijners bij.
Financiële resultaten
De stijging in het aantal reizigers zorgde het afgelopen jaar voor een groei van 14,8% in de netto-vervoersontvangsten. Maar ook de kosten stegen door een combinatie van opeenvolgende prijsstijgingen en indexaties en leerlingenvervoer én de meerkosten voor de transitie naar meer klantgerichtheid en efficiëntie. De Lijn sloot het boekjaar 2023 af met een verlies van 29 miljoen euro. In het openbaredienstencontract (ODC) werden heldere doelstellingen en afspraken gemaakt over de transformatie en de verhoging van de efficiëntie tot en met 2027. Met de Vlaamse Regering werd bepaald dat De Lijn een aantal jaren mag interen op eigen vermogen om deze transformatie te kunnen maken. En in de jaren daarna zorgen de efficiëntiewinsten dat het eigen vermogen opnieuw wordt aangevuld. Het verlies van 29 miljoen euro ligt in lijn van wat afgesproken werd in het ODC. Dit verlies bestaat uit een overdracht van 13 miljoen euro uit de toelage van 2023 naar de toelage van 2024. Abstractie makend van deze overdracht zou het uiteindelijke verlies in 2023 op 16 miljoen euro geland zijn, dit is lager dan de voorziene waarde in het ODC.
Memorandum: De Lijn vraagt het engagement van de volgende Vlaamse Regering
Om ook de komende jaren een kwaliteitsvolle dienstverlening met voldoende groene voertuigen, infrastructuur die op punt staat, digitale infovoorziening en de nodige mensen en werkingsmiddelen te kunnen aanbieden, vraagt De Lijn een sterk financieel engagement.
Johan Sauwens, voorzitter van de raad van bestuur: “We zijn stappen in de goede richting aan te zetten. Maar door de torenhoge inflatie en tekorten aan materialen op de wereldmarkten volstaan de voorziene investeringsbudgetten niet meer om een inhaaloperatie te maken – en zeker niet om de kwaliteit van onze dienstverlening te verbeteren. De stijgende inflatie, extra kosten door de invoering van ons nieuwe net en extra taken die nog niet in het ODC waren voorzien, hebben ook een impact op onze werkingsmiddelen. De Lijn vraagt dan ook aan de Vlaamse Regering een hogere toelage en meer investeringsmiddelen in functie van alle taken en de verwachte dienstverlening.”
