De Lijn test tram van de toekomst met slim rijhulpsysteem in Antwerpen

De Lijn, OTIV en Europese partners toonden hoe artificiële intelligentie trambestuurders ondersteunt en de veiligheid verhoogt

23 september 2025

Op dinsdag 23 september organiseerde De Lijn samen met minister van Mobiliteit Annick De Ridder in Antwerpen een persmoment rond de praktijktesten met een slim AI-rijhulpsysteem op tram 1. De aanwezigen kregen er een exclusieve blik achter de schermen van een Belgische primeur: een tram die bestuurders ondersteunt met artificiële intelligentie, ontwikkeld door het Gentse technologiebedrijf OTIV.

Tijdens de rit konden genodigden live volgen hoe het systeem de omgeving rond de tram in kaart bracht en audiovisuele waarschuwingen genereerde bij mogelijk gevaar. Via een laptop was zichtbaar hoe de software obstakels detecteerde en risico’s inschatte. Tegelijk droeg de trambestuurder meetinstrumenten die hersenactiviteit, oogactiviteit, stressniveau en hartslag registreerden. Die data geven onderzoekers van University College London (UCL) inzicht in de impact van het systeem op de alertheid en werkbelasting van bestuurders.

Vlaanderen als voortrekker in innovatie

Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken, Havens en Sport Annick De Ridder benadrukte tijdens haar toespraak het belang van innovatie in het openbaar vervoer:“Met dit soort praktijktesten tonen we dat Vlaanderen inzet op slimme en veilige mobiliteit. Artificiële intelligentie kan ons tramverkeer veiliger, vlotter en betrouwbaarder maken. Dat komt niet alleen de reizigers en bestuurders ten goede, maar versterkt ook de positie van Vlaanderen als voortrekker in innovatieve mobiliteitsoplossingen.”

Ann Schoubs, directeur-generaal van De Lijn, wees op de meerwaarde voor zowel veiligheid als comfort:“Onze bestuurders krijgen dankzij dit systeem sneller en beter zicht op gevaarlijke situaties. Dat vergroot hun veiligheid én die van de reizigers en andere weggebruikers. Tegelijk levert het meer vertrouwen en comfort op. Voor ons is dit een mooi voorbeeld van hoe technologie kan helpen om het openbaar vervoer aantrekkelijker en toekomstbestendig te maken.”

Wetenschappelijke opvolging

Het Europese onderzoeksproject ARISE, waar de Antwerpse testen deel van uitmaken, onderzoekt de effecten van geavanceerde rijhulpsystemen (ADAS) op trams. Daarbij worden onder meer ongevallenstatistieken, punctualiteit en de impact op bestuurders en reizigers geanalyseerd.

Dr. Jan Luca Kästle, onderzoeker aan University College London, lichtte toe:“Wij verzamelen zowel objectieve data via sensoren als subjectieve indrukken via vragenlijsten bij bestuurders. Zo kunnen we meten hoe hun werkbelasting, stress en aandacht veranderen wanneer het systeem actief is. In combinatie met de technische metingen van onze collega’s in Barcelona krijgen we een totaalbeeld van de effecten op veiligheid en efficiëntie.”

Europese samenwerking

Het project wordt ondersteund door EIT Urban Mobility, een initiatief van de Europese Unie dat innovatie in stedelijke mobiliteit versnelt.

Dr. Adriana Diaz, Director of Innovation, EIT Urban Mobility: “Met ARISE willen we bewijzen dat slimme technologie het openbaar vervoer veiliger, betrouwbaarder en duurzamer kan maken. Door samenwerking tussen steden, vervoersmaatschappijen, universiteiten en bedrijven brengen we innovatie sneller van het lab naar de straat. Antwerpen is de eerste stad waar dit systeem in reële omstandigheden wordt getest. Dat is een veelbelovende stap voor heel Europa.”

Over ARISE

De testen in Antwerpen maken deel uit van ARISE (Advanced Rail Innovation for Safety and Efficiency), een internationaal onderzoeksproject met partners uit België, Spanje, Portugal, Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Naast De Lijn en OTIV zijn ook UCL (University College London) en UPC (Universitat Politècnica de Catalunya) betrokken voor de wetenschappelijke opvolging. Het project wordt gecofinancierd door EIT Urban Mobility, een orgaan van de Europese Unie.

Het doel: 20 % minder tramongevallen, meer efficiëntie in de werking van het tramverkeer en beter inzicht in hoe artificiële intelligentie bestuurders kan ondersteunen.